Waar moet je op letten bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie? Voor familiebedrijven is continuïteit een van de belangrijkste doelstellingen. Daarnaast spelen fiscaal-juridische aspecten een grote rol. De Belastingdienst kijkt bij de overdracht namelijk kritisch mee. Het bedrijf is er voor bestaanszekerheid van de huidige generatie, de volgende generatie en liefst nog vele generaties daarna.
Bij de overdracht van een IB-onderneming moet je rekening houden met belastingclaims. Inkomstenbelasting is aan de orde als de overdrager bij de bedrijfsoverdracht fiscale winst realiseert. Dat is het geval als de onderneming wordt verkocht voor meer dan de fiscale boekwaarde. De overdrager realiseert dan stille reserves in vermogensbestanddelen en/of goodwill in de onderneming. Daarover betaalt de overdrager het progressieve belastingtarief van box 1.
Let op! Bij bedrijfsoverdracht moet je ook rekening houden met de desinvesteringsbijtelling. Dit is een correctie op de in de laatste vijf jaar genoten investeringsaftrek. Er wordt per bedrijfsmiddel gekeken naar het percentage van de investeringsaftrek van destijds en dit wordt toegepast op de huidige overdrachtsprijs. Ook vallen de fiscale reserves vrij bij de bedrijfsoverdracht.
Wordt een onderneming verkocht met een onroerende zaak (bedrijfspand) op de balans? Dan moet de overnemer overdrachtsbelasting betalen. Schenkt de overdrager de onderneming of verkoopt hij de onderneming voor een te laag bedrag? Dan moet de overnemer schenkbelasting betalen. Maar er zijn mogelijk, onder voorwaarden, vrijstellingen van toepassing. Die worden hierna globaal besproken.
Tip! De overdrager van een onderneming kan belastingheffing over de stakingswinst uitstellen door een premie te betalen voor een zogenoemde stakingslijfrente, lijfrentespaarrekening of lijfrentebeleggingsrecht. De lijfrentepremie komt dan in aftrek op de belaste winst. De overdrager betaalt hierdoor pas belasting als de lijfrente gaat uitkeren. Ook de oudedagsreserve kan de overdrager op deze manier omzetten in een lijfrente.
Een beste manier om inkomstenbelasting te besparen bij bedrijfsoverdracht is er niet. Het hangt af van de omstandigheden. Kijkend naar het familiebedrijf zal vaak sprake zijn van een bekende die het bedrijf overneemt: de zoon of dochter of aangetrouwde familie. Om gebruik te kunnen maken van de fiscale faciliteiten moet het wel iemand zijn die al in het bedrijf meewerkt of al als ondernemer betrokken is. Wens je de onderneming over een paar jaar over te dragen? Stel jouw adviseur hiervan op de hoogte. Zo kunnen tijdig de nodige voorbereidende stappen worden gezet.
Tip! De ene keer is het gunstig halverwege januari te staken, de andere keer pas later in het jaar. Jouw Moore MTH adviseur kan nagaan wat voor jou het meest gunstige moment is.
Bij de overdracht kan gekozen worden tussen afrekenen of doorschuiven.
Afrekenen betekent dat de bedrijfsoverdrager het bedrijf verkoopt, de stakingswinst opgeeft aan de fiscus en daarover belasting betaalt. Hij mag € 3.630 stakingsaftrek van zijn winst aftrekken. Ook is in het stakingsjaar de mkb-winstvrijstelling van 14% van toepassing. Of de bedrijfsoverdrager daadwerkelijk inkomstenbelasting betaalt, hangt af van de omvang van zijn gewone jaarwinst, stakingswinst, de stakingslijfrentepremie- en de stakingsaftrek.
Tip! Controleer bij het staken van de onderneming of er nog sprake is van niet-gerealiseerde zelfstandigenaftrek (NGZA). Een ondernemer kan namelijk niet meer zelfstandigenaftrek claimen dan er fiscale winst is. Het bedrag dat niet in aftrek komt, wordt gestald in de NGZA.
In de inkomstenbelasting kan een verlies worden verrekend met de inkomsten van de drie voorafgaande jaren en de negen volgende kalenderjaren. Afrekenen bij bedrijfsoverdracht kan bijvoorbeeld fiscaal voordelig zijn als de bedrijfsoverdrager nog onverrekende verliezen heeft die hij kan verrekenen met de stakingswinst, of als hij de stakingswinst kan omzetten in een lijfrente. De bedrijfsoverdrager betaalt op het moment van de bedrijfsoverdracht dan geen of weinig inkomstenbelasting, terwijl de bedrijfsopvolger kan afschrijven over de hogere werkelijke waarde van de onderneming in plaats van over de overgenomen fiscale boekwaarde waarvan bij dooschuiving sprake is (zie hierna). Ook heeft de bedrijfsopvolger dan investeringsaftrek en mag hij – als hij starter is – willekeurig afschrijven.
Doorschuiven betekent dat de bedrijfsoverdrager het bedrijf verkoopt en dat de bedrijfsopvolger de inkomstenbelastingclaim van de bedrijfsoverdrager overneemt. De waarde van het bedrijf wordt op hetzelfde bedrag bepaald als bij de variant van afrekenen, maar de waarde van de overgedragen inkomstenbelastingclaim komt er nog op in mindering. Deze variant heet doorschuiven, omdat de bedrijfsopvolger in deze variant de onderneming in zijn fiscale winstaangifte de fiscale boekwaarde van de overgenomen onderneming hanteert.
Tip! Heb je iemand op het oog aan wie je de zaak wilt doorschuiven? Dat kan alleen als die persoon al 36 maanden medeondernemer of medewerker is. Laat jouw bedrijfsopvolger daarom als medeondernemer of werknemer ten minste 36 maanden voorafgaand aan de overdracht meedraaien in het bedrijf.
De bedrijfsopvolger neemt de fiscale boekwaarde over en gaat na de doorschuiving afschrijven zoals de overdrager dat deed. Hij zal daardoor minder afschrijven dan wanneer er wel bij de overdracht zou zijn afgerekend. Zijn fiscale winst ten opzichte van de variant ‘afrekenen’ zal dus hoger zijn. Ook heeft hij geen recht op willekeurige afschrijving.
Let op! Bij doorschuiving heeft de inkomstenbelastingclaim grote invloed op de overnamesom. De waardering van de inkomstenbelastingclaim hangt echter af van vele variabelen, zoals looptijd en rentepercentage, waarover bedrijfsoverdrager en bedrijfsovernemer verschillend kunnen denken.
Doorschuiving moet daarom ‘passen’ bij de personen van de bedrijfsoverdrager en bedrijfsovernemer. Of je nou kiest voor afrekenen of doorschuiven, er zijn veel voorwaarden aan verbonden waar je rekening mee moet houden. Voor een afgewogen beslissing overleg je met een van onze adviseurs.
Als je jouw onderneming liever niet in één keer overdraagt, maar de bedrijfsopvolging van je familiebedrijf wilt blijven begeleiden of zelfs betrokken wilt blijven, dan kun je dat doen met een firma (vof) of cv. Bij de laatste variant kun je beherend vennoot blijven (‘op de bok’) of op de achtergrond als commanditair vennoot (‘geldschieter’).
Jouw bedrijfsopvolger wordt vennoot in de firma en je spreekt een winstverdeling af die past bij ieders vermogensinbreng. Daarnaast kun je samen een arbeidsbeloning vóór winstverdeling afspreken op grond van de arbeidsinbreng. Vervolgens kun je jouw aandeel in de firma overdragen aan jouw bedrijfsopvolger, in één keer of in fasen.
Tip! Heb je een onderneming met veel vermogen, maar relatief weinig liquiditeit? Dan kan de firma voor jou een oplossing zijn als opvolgingsinstrument. Je blijft dan in de firma (ofwel cv) zitten als geldschieter. Jouw bedrijfsopvolger kan de bedrijfsopvolging dan gemakkelijker financieren. Hij kan zijn winst opsparen om jou later uit te kopen.
Zorg ervoor dat je ook de afspraken over bedrijfsopvolging vastlegt in de firma-overeenkomst. Met afspraken over de toedeling van het vermogen regel je dat de onderneming bij verbreking van de samenwerking kan worden voortgezet door de bedrijfsopvolger. Deze afspraken worden wel voortzettings-, verblijvens-, toescheidings- of overnemingsbedingen genoemd. Kern van deze bedingen is dat in de overeenkomst afspraken worden gemaakt over de voortzetting van de onderneming en het ondernemingsgebonden vermogen bij uittreden van een van de firmanten.
Tevens leg je vast wat het ingebrachte vermogen van eenieder is. Als je bijvoorbeeld wilt dat het bedrijfspand niet overgaat naar de vof, kun je er voor kiezen dit niet in te brengen maar tot jouw buitenvennootschappelijk ondernemingsvermogen rekenen. De stille reserves in het pand blijven aan jou voorbehouden en je gaat het bedrijfspand verhuren aan de vof.
Gaan er bij de bedrijfsoverdracht één of meer onroerende zaken over, let dan op de gevolgen voor de overdrachtsbelasting. De bedrijfsopvolger die de onroerende zaken overneemt, moet 8% (en in 2023 waarschijnlijk zelfs 10,1%) overdrachtsbelasting betalen over de waarde van de overgenomen bedrijfsonroerende zaken. Er zijn bij bedrijfsoverdracht echter enkele vrijstellingen voor de overdrachtsbelasting.
Bij bedrijfsoverdracht van een persoonlijke onderneming in de familiesfeer geldt onder voorwaarden een vrijstelling voor de overdrachtsbelasting. Dat is het geval bij bedrijfsoverdracht aan kinderen, kleinkinderen, broers, zusters of echtgenoten van deze personen. Het moet gaan om de overdracht (en voortzetting) van de gehele onderneming, al dan niet in fasen. De bedrijfsonroerende zaak moet dienstbaar zijn aan de onderneming. Bijvoorbeeld het pand waar de winkel in is gevestigd.
Gaat de bedrijfsoverdrager een samenwerkingsverband aan met zijn bedrijfsopvolger, dan kan er onder voorwaarden eveneens gebruik worden gemaakt van een vrijstelling. En ook als de samenwerking later weer eindigt is er een overdrachtsbelastingvrijstelling voor de toedeling van de onroerende zaak aan de oorspronkelijke inbrengers, als de onroerende zaak vrijgesteld van overdrachtsbelasting was ingebracht.
Tip! Regel de bedrijfsopvolging ook in jouw testament. Door aan jouw bedrijfsopvolger via een legaat jouw onderneming na te laten bij jouw overlijden, ontvangt jouw bedrijfsopvolger de onderneming als ‘erfrechtelijke verkrijging’. Die is in veel gevallen onbelast voor de overdrachtsbelasting. Bij zo’n testamentaire regeling kun je ook bepalen dat jouw bedrijfsopvolger een bedrag moet betalen aan de overige erfgenamen.
De bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet, de zogenoemde BOR, is van toepassing bij het schenken of vererven van het vermogen van een onderneming. Om hiervan gebruik te maken, moet wel aan diverse voorwaarden worden voldaan.
Let op! Onlangs is een rapport gepubliceerd waaruit blijkt dat de BOR te ruimhartig is. Wij achten de kans groot dat de vrijstelling al met ingang van 1 januari 2023 flink zal worden teruggebracht, en mogelijk zelfs zal verdwijnen. Hoe en wat is op het moment nog niet bekend, maar wij houden het nauwlettend in de gaten.
Let op! Dit is zoals de regeling nu in 2022 is. De kans is groot dat dit in 2023 drastisch anders zal zijn. De BOR-vrijstelling wordt toegepast op de going-concernwaarde. Als de liquidatiewaarde (de waarde als je nu stopt) hoger is, dan is het verschil tussen de liquidatiewaarde en de going-concernwaarde vrijgesteld. Dat geldt bijvoorbeeld voor kapitaalintensieve bedrijven met een relatief laag rendement, zoals land- en tuinbouwbedrijven. De going-concernwaarde is 100% vrijgesteld tot een bedrag van € 1.134.403, daarboven geldt een vrijstelling van 83%.
Blijft er, na gebruik van de vrijstelling, te betalen schenkbelasting over? Daarvoor kan gebruik worden gemaakt van een tienjaar durende betalingsregeling. Deze is wel rentedragend.
Let op! Denk bij schenking van jouw bedrijf ook aan de mogelijke erfrechtelijke gevolgen. Door een schenking van jouw bedrijf kunnen jouw kinderen die het bedrijf niet voortzetten, worden benadeeld in hun legitieme portie. Ga daarom ook na of er erfrechtelijke gevolgen zijn verbonden aan de bedrijfsopvolging en pas eventueel jouw testament hierop aan.
De schenker moet de onderneming op het moment van de schenking ten minste vijf jaar zelf hebben gedreven en de voortzetter moet de onderneming minstens vijf jaar voortzetten. Voldoet de voortzetter niet aan de voortzettingseis, dan moet hij alsnog schenkbelasting betalen over de verkregen onderneming.
De vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting geldt voor het ondernemingsvermogen. Dit is het vermogen van de onderneming, zoals dat op de balans staat. Duurzaam beleggingsvermogen telt hierbij niet mee..
Tip! Zorg dat zo veel mogelijk liquide middelen tot het werkkapitaal en/of investeringskapitaal van de onderneming behoren. Dan is er sprake van ondernemingsvermogen en kan dit worden meegenomen in de BOR.
Start tijdig met de fiscale voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. Reken zeker op een voorbereidingsperiode van zo’n vijf tot zeven jaar. Neem voor het overwegen van de beste opties, of wat er nog mogelijk is nu de BOR verdwijnt of drastisch wordt versoberd, contact met ons op.
Welke kansen biedt het Spaartax arrest voor buitenlanders?
24-05-2022
In ons dagelijks contact met onze internationale en internationaal georiënteerde klanten, krijgen we de meest uiteenlopende vragen. Daar zitten altijd vragen tussen die voor veel meer ondernemingen, ondernemers en buitenlanders interessant zijn. Daarom delen we de komende tijd; FAIQ’s = Frequently Asked International Questions. Vandaag FAIQ 2: Welke kansen biedt het Spaartax arrest voor buitenlanders?
