Waar moet je op letten bij een bedrijfsoverdracht binnen de familie? Voor familiebedrijven is continuïteit een van de belangrijkste doelstellingen. Daarnaast spelen fiscaal-juridische aspecten een grote rol. De Belastingdienst kijkt bij de overdracht namelijk kritisch mee. Het bedrijf is er voor bestaanszekerheid van de huidige generatie, de volgende generatie en liefst nog vele generaties daarna.
Bij de overdracht van een bv moet je rekening houden met belastingclaims. Is de verkoopprijs hoger dan de verkrijgingsprijs van de aandelen? Dan geniet de overdrager een boekwinst (ofwel: vervreemdingsvoordeel) en dus inkomen uit aanmerkelijk belang. Daarover moet 26,9% belasting worden betaald in box 2.
Schenkt de overdrager de aandelen of worden deze verkocht voor een te laag bedrag? Dan moet de overnemer schenkbelasting betalen. Maar er zijn mogelijk, onder voorwaarden, vrijstellingen van toepassing. Die worden hierna globaal besproken.
Tip!
Je kan de directe inkomstenbelastingheffing in box 2 bij verkoop voorkomen met een holdingstructuur (de boekwinst die de holding-bv geniet door de verkoop van de werk-bv, valt namelijk onder de deelnemingsvrijstelling). Zet deze structuur wel tijdig op. De fiscus kan een probleem maken van een verkoop binnen drie jaar na oprichting
Heb je een onderneming in de vorm van een bv, realiseer je dan dat bij overdracht van de aandelen een vervreemdingsvoordeel ontstaat. Dat is het verschil tussen de verkrijgingsprijs van jouw aandelen en de verkoopprijs of waarde bij overdracht van de aandelen. Je betaalt over dat verschil 26,9% inkomstenbelasting, de zogenoemde ab-claim.
Ook als je de aandelen schenkt of voor een lagere dan zakelijke prijs verkoopt, wordt de vervreemdingswinst berekend over de volle waarde van de aandelen. Indien binnen de bv sprake is van ondernemingsvermogen, kan op verzoek een doorschuiving van de ab-claim plaatsvinden. De schenker rekent dan niet af en de begiftigde neemt de oorspronkelijke verkrijgingsprijs over. Ook geldt dan een vrijstelling voor de schenkbelasting (zie verderop in dit artikel).
Tip!
Als jouw bedrijfsopvolger de koopsom geheel schuldig blijft, heb je onder voorwaarden recht op een renteloze betalingsregeling van maximaal tien jaar voor de inkomstenbelastingclaim. Voorwaarde is onder andere dat de bezittingen van de bv voor minder dan 30% uit beleggingen bestaan. Je moet om uitstel van betaling verzoeken en zekerheid stellen.
Om belastingheffing over het vervreemdingsvoordeel bij overdracht te voorkomen, kiezen de meeste ondernemers met een bv voor een holdingstructuur. Heb je namelijk een holding die de aandelen van de werk-bv houdt, dan hoeft de holding over de overdrachtswinst op de aandelen niet af te rekenen. Dat komt door de deelnemingsvrijstelling. De ontvangen verkoopprijs van de aandelen kan de holding ter belegging blijven aanhouden. Pas bij uitkering aan jou als aandeelhouder moet je over het dividend 26,9% inkomstenbelasting betalen.
Let op!
Als je de holding de aandelen in de werk-bv laat schenken of laat verkopen voor een lagere dan reële prijs, dan kun je onder voorwaarden gebruikmaken van de bedrijfsopvolgingsregeling (BOR) voor de schenkbelasting (zie hierna). De inkomstenbelastingclaim kan dan niet worden doorgeschoven, maar mogelijk kun je wel gebruik maken van een renteloze betalingsregeling.
Tip!
Heb je veel beleggingsvermogen in jouw holding en/of werk-bv en wil je de aandelen schenken? Zonder jouw beleggingsvermogen dan af. Je maakt daarmee de bestaande aandelen (in de holding) lichter en meer geschikt voor schenking, terwijl je door de herstructurering directe fiscale claims over het beleggingsvermogen voorkomt.
Gaan er bij de bedrijfsoverdracht in de vorm van de overdracht van de activa en passiva één of meer onroerende zaken over, let dan op de gevolgen voor de overdrachtsbelasting. De bedrijfsopvolger die de onroerende zaken overneemt, moet 8% (en in 2023 waarschijnlijk zelfs 10,1%) overdrachtsbelasting betalen over de waarde van de overgenomen bedrijfsonroerende zaken. Gaan er alleen aandelen over van een onderneming waar ook een pand in zit, dan loop je in veel gevallen niet tegen de overdrachtsbelasting aan.
Overdrachtsbelasting kan ook aan de orde zijn bij de overdracht van aandelen in een bv die een onroerendezaaklichaam is. Dat is het geval als de bezittingen voor meer dan 50% bestaan uit onroerende zaken, voor meer dan 30% uit Nederlandse onroerende zaken en de onroerende zaken beleggingsvermogen zijn. Kort gezegd moet de verkrijger van de aandelen dan overdrachtsbelasting over de waarde van de onroerende zaken betalen, als hij ten minste een derde aandelenbelang heeft of verkrijgt.
Let op!
Op grond van een uitspraak van de Hoge Raad is de vrijstelling overdrachtsbelasting die geldt voor de inkomstenbelasting ook van toepassing op onroerendezaaklichamen die een materiële onderneming drijven. Er is sprake van een materiële onderneming als er een ‘werkelijke’ onderneming is. Beleggingsvermogen valt daar niet onder.
De bedrijfsopvolgingsregeling in de Successiewet, de zogenoemde BOR, is van toepassing bij het schenken of vererven van aanmerkelijkbelangaandelen in een actieve bv. Om hiervan gebruik te maken, moet wel aan diverse voorwaarden worden voldaan.
Let op!
Onlangs is een rapport gepubliceerd waaruit blijkt dat de BOR te ruimhartig is. Wij achten de kans groot dat de vrijstelling al met ingang van 1 januari 2023 flink zal worden teruggebracht, en mogelijk zelfs zal verdwijnen. Hoe en wat is op het moment nog niet bekend, maar wij houden het nauwlettend in de gaten.
Let op! Dit is zoals de regeling nu in 2022 is. De kans is groot dat dit in 2023 drastisch anders zal zijn. De BOR-vrijstelling wordt toegepast op de going-concernwaarde. Als de liquidatiewaarde (de waarde als je nu stopt) hoger is, dan is het verschil tussen de liquidatiewaarde en de going-concernwaarde vrijgesteld. Dat geldt bijvoorbeeld voor kapitaalintensieve bedrijven met een relatief laag rendement, zoals land- en tuinbouwbedrijven. De going-concernwaarde is 100% vrijgesteld tot een bedrag van € 1.134.403, daarboven geldt een vrijstelling van 83%.
Blijft er, na gebruik van de vrijstelling, te betalen schenkbelasting over? Daarvoor kan gebruik worden gemaakt van een tienjaar durende betalingsregeling. Deze is rentedragend.
De vennootschap moet de onderneming op het moment van de schenking ten minste vijf jaar hebben gedreven, en bij de schenker moeten de aandelen vijf jaar tot het aanmerkelijk belang hebben behoord. De vennootschap moet de onderneming na de schenking vijf jaar voortzetten, en ook de voorzetter moet de aandelen vijf jaar behouden. Voldoet de voortzetter niet aan de voortzettingseis, dan moet hij alsnog schenkbelasting betalen over de verkregen onderneming.
De vrijstelling voor de schenk- en erfbelasting geldt voor het ondernemingsvermogen. Bij bv’s is de vrijstelling beperkt tot het ‘echte’ ondernemingsvermogen in de bv plus beleggingsvermogen voor een waarde van 5% van het ondernemingsvermogen. De schenker of erflater moet bovendien een aanmerkelijk belang (ten minste 5% van het geplaatste aandelenkapitaal) in de bv hebben.
Tip!
Zorg dat zo veel mogelijk liquide middelen tot het werkkapitaal en/of investeringskapitaal van de onderneming behoren. Dan is er sprake van ondernemingsvermogen en kan dit worden meegenomen in de BOR.
Bij een holdingstructuur kan het ondernemingsvermogen geconsolideerd worden beoordeeld. Dat houdt in dat het ondernemingsvermogen van de werk-bv aan de holding kan worden toegerekend, waardoor de vrijstelling toch van toepassing is bij schenking van de aandelen van de holding. De uiteindelijke aandeelhouder moet dan wel een indirect aanmerkelijk belang (ten minste 5%) in de werk-bv hebben. Uiteraard moet de werk-bv een actieve onderneming drijven.
Ook op ter beschikking gesteld vermogen kan de vrijstelling van de bedrijfsopvolgingsregeling van toepassing zijn. Verhuur je bijvoorbeeld als directeur-grootaandeelhouder (dga) een pand aan jouw bv en schenk je het pand en de aandelen aan jouw opvolger, dan is op het pand en de aandelen deze vrijstelling van toepassing.
Let op!
Denk bij schenking van jouw bedrijf ook aan de mogelijke erfrechtelijke gevolgen. Door een schenking van jouw bedrijf kunnen jouw kinderen die het bedrijf niet voortzetten, worden benadeeld in hun legitieme portie. Ga daarom ook na of er erfrechtelijke gevolgen zijn verbonden aan de bedrijfsopvolging en pas eventueel jouw testament hierop aan.
Start tijdig met de fiscale voorbereiding van de bedrijfsoverdracht. Reken zeker op een voorbereidingsperiode van zo’n vijf tot zeven jaar. Neem voor het overwegen van de beste opties, of wat er nog mogelijk is nu de BOR verdwijnt of drastisch wordt versoberd, contact met ons op.
