‘Hoe als ondernemer om te gaan met onzekerheid in de toekomst’. Op dinsdag 1 september nam Dr. Martin van Staveren ons in Moore MTH talks! mee in dit fascinerende onderwerp. Als aanvulling hierop schreef hij een uitgebreid gastblog over risicoleiderschap én vakantie. Bezoek de pagina van Moore MTH talks! om de uitzending terug te kijken.
In het artikel Elk bedrijf wil nu een risicomanager (Financieel Dagblad, 7 mei) wordt vanuit de Verenigde Staten beschreven waarom juist nu veel bestuurders zoeken naar experts op het gebied van risicomanagement. ‘Er komen de komende tien jaar miljoenen banen bij’, zo voorspelt een senior adjunct-directeur bij een verzekeringsmaatschappij. Zach Finn, verantwoordelijk voor een universitaire risicomanagementopleiding, is blij dat zijn vakgebied niet meer aan de zijlijn staat. ‘We krijgen eindelijk respect voor de bindende rol die we in de wereld spelen’, zo stelt hij. Dit klinkt als een ondergewaardeerd vakgebied dat eindelijk kan gaan stralen. Hoe realistisch zijn deze verwachtingen, vanuit een Nederlands perspectief?
In 2009, tijdens de financiële crisis, is in Nederland het eerste nationaal onderzoek naar risicomanagement uitgevoerd door onder andere Nyenrode Business Universiteit en de Rijksuniversiteit Groningen. De voorzijde van het resulterende rapport, Risicomanagement in tijden van crisis (voor en na) is veelzeggend: een kaartenhuis. De conclusie uit rapport: risicomanagement staat nog in de kinderschoenen.
Vijf jaar later voerden dezelfde partijen het tweede nationaal onderzoek risicomanagement uit, nu met als prikkelende titel Hoeveel zijn we opgeschoten na de crisis? Het antwoord op deze vraag is kort en bondig: eigenlijk niets. In 2014 blijken ruim 700 organisaties uit tien sectoren nauwelijks beter te scoren dan vijf jaar daarvoor: gemiddeld een 4,5 op een schaal van 1 tot 10. Hoe zou het anno nu zijn? Oftewel, wat leert het derde nationaal onderzoek risicomanagement ons? Vooralsnog ook niets, want dat derde onderzoek is er nooit van gekomen.
Intussen zitten we middenin een nieuwe crisis. Een crisis met een voorspelde omvang en duur die ons bijna doet terugverlangen naar de jaren 2007 – 2008. Een ongekende crisis, die veel verder reikt dan de financiële sector, waarbij diezelfde financiële sector tot op heden een baken van stabiliteit blijkt. Zou dit dan toch een effect zijn van het in die sector ontwikkelde risicomanagement van de afgelopen jaren? Alleen, wat is het lastige van risicomanagement? Je kunt zelden achterhalen wat er was gebeurd als je minder of juist meer beheersmaatregelen had genomen.
Wat de Nederlandse ervaringen met risicomanagement de afgelopen jaren wel leren is dat enige bescheidenheid op zijn plaats is. Dit terwijl bedrijven en andere organisaties een krachtige manier van omgaan met risico’s nu misschien wel meer dan ooit nodig hebben. Wat vraagt dit van het risicomanagement, van risicomanagers en van de rest van elke organisatie? Drie aandachtspunten, vertaald in concrete adviezen.
Wat betreft het risicomanagement, maak het niet te ingewikkeld. De huidige crisis is complex, wat betekent dat er talloze veranderende factoren zijn die we niet kunnen voorspellen. Ook niet met de meest geavanceerde risicomodellen. Opvallend genoeg vraagt complexiteit om een terugkeer naar de essentie. De essentie van risicomanagement is terug te brengen tot slechts drie DOD-vragen die we onszelf en elkaar steeds weer kunnen en moeten stellen:
Hierbij helpt een eenvoudige risicodefinitie, die in verscheidene internationale richtlijnen wordt benut: risico is het effect van onzekerheid op een doel. Vergeet daarbij niet dat onzekerheden ook positieve effecten op doelen kunnen hebben. Ofwel risico als kans, iets wat ondernemers zal aanspreken. Dé twee grote winstpunten van deze risicobenadering: risicomanagement wordt doelgericht en ook kansen, positieve effecten van onzekerheid, doen mee.
Dit aandachtspunt betreft vooral adviseurs en risicomanagers: maak risicomanagement niet te ingewikkeld. Verschuil je niet achter ingewikkelde modellen en terminologie. Ga in plaats daarvan juist het gesprek met ondernemers aan met behulp van de drie DOD-vragen. Benoem de onzekerheden, benoem verschillen in inzicht over de grootte en impact van de risico’s. Accepteer dat niet alle risico’s op basis van feiten zijn te berekenen.
Voor ondernemers: ga het gesprek met jezelf en je medewerkers aan over je ambities met je bedrijf, je doelen en je risicobereidheid: welke risico’s kan en wil je nemen en welke niet? Waarop baseer je je keuzes? Bespreek dit eens met wat collega-ondernemers. Hou elkaar een risico-spiegel voor.
Tot slot, in aanvulling op aandachtspunt 2: verdiep je nu zelf in de essenties van risicomanagement. Besteed dat niet uit aan de risicoadviseur. Vrij na David Packard, een van de oprichters van Hewlett-Packard, risicomanagement is te belangrijk om aan de risicoadviseur over te laten. Maak de drie essentiële risicovragen tot routine in je dagelijkse werk. Zoek desnoods ondersteuning van een risicoadviseur, maar ga nu vooral zélf met risicomanagement voor je eigen bedrijf aan de slag.
Dr. Martin van Staveren schrijft, adviseert en doceert over realistisch(er) omgaan met onzekerheden, risico’s én kansen. Hij schreef de boeken Risicogestuurd Werken en Risicoleiderschap. Onlangs verscheen zijn nieuwe boek Iedereen risicoleider: waarde realiseren en behouden in een onzekere wereld.
Link naar genoemd artikel uit het Financieel Dagblad: https://fd.nl/futures/1342563/elk-bedrijf-wil-nu-een-risicomanager
Dr. Martin van Staveren schrijft, adviseert en doceert over realistisch(er) omgaan met onzekerheden, risico’s én kansen. Hij schreef de boeken Risicogestuurd Werken en Risicoleiderschap. Onlangs verscheen zijn nieuwe boek Iedereen risicoleider: waarde realiseren en behouden in een onzekere wereld.
Aanvragen NOW 2.0? Uiterlijk 31 augustus.
26-08-2020
Werkgevers met een omzetverlies als gevolg van de coronacrisis kunnen nog tot en met maandag 31 augustus 2020 de tegemoetkoming in de loonkosten NOW 2.0 aanvragen. Er moet dan in de periode juni tot en met september van dit jaar een omzetverlies van minstens 20% zijn geleden.
