Als een bedrijf (BV of NV) is gegroeid naar een middelgrote onderneming heeft die groei tot gevolg dat het bedrijf volgens de wet voortaan controleplichtig is. Wat betekent dit voor de relatie met de accountant? Wat moet de accountant doen voor zo’n wettelijke controle? En wat betekent dat voor de portemonnee?
Voordat het bedrijf voldeed aan de criteria voor wettelijke controleplicht, stelde de accountant de jaarrekening samen. De administratie met de bezittingen, schulden en financiële transacties van het bedrijf vormt de basis voor de jaarrekening. Na afloop van het boekjaar maakte de accountant volgens wettelijke voorschriften de cijfermatige balans op. Bij de jaarrekening voegde hij vervolgens een samenstellingsverklaring waarin hij/zij aangaf dat de jaarrekening voldoet aan relevante wettelijke eisen en dat hij geen opdracht tot beoordeling of controleopdracht heeft uitgevoerd.
Het grote verschil tussen een samenstellingsopdracht en een controleopdracht is de mate van zekerheid die de accountant verstrekt bij de financiële verantwoording. Bij een samenstellingsopdracht geeft de accountant een lagere mate van zekerheid dan bij een controleopdracht. Bij een controleopdracht bevestigt de accountant dat de jaarrekening een goede afspiegeling vormt van de feitelijke situatie binnen de onderneming en verklaart dat de jaarrekening een ‘getrouw beeld’ geeft. Dat betekent dat de accountant zeer goed zicht moet hebben op de feitelijke situatie van de onderneming.
Omdat de accountant een bedrijf eigenlijk door en door moet kennen voor de juiste uitvoering van de controle, moet hij of zij meer werk verrichten dan voor de samenstellingsopdracht. Zo is het controleproces langer en intensiever en de jaarrekening moet aan meer eisen voldoen. Een directieverslag en een kasstroomoverzicht zijn bijvoorbeeld verplicht. In het eerste jaar dat de accountant de wettelijke controle verricht, is hij ook verplicht de beginbalans te controleren.
De controlewerkzaamheden van de accountant bestaan uit vier stappen:
Met name bij stap 2 en 3 is te merken dat de accountant met zijn werkzaamheden bezig is. Dan is de accountant namelijk ter plekke bezig met zijn onderzoek en toetsing van bijvoorbeeld de interne (beheers)processen en het controleren van de cijfers. Echter een deel van de werkzaamheden die behoren bij het uitvoeren van een controleopdracht worden buiten het gezichtsveld gedaan. Niet alleen controleert de accountant de pure feiten en gegevens. Voor de managementletter zal hij zich ook concentreren op verbeterpunten en adviezen voor de onderneming. Dat is zijn toegevoegde waarde.