Nu, in 2020, lees ik een treurig bericht in het Financiële Dagblad. Een directeur bij de belastingdienst heeft in 2019 strafontslag gekregen. Je zou verwachten dat deze meneer een ambtsmisdrijf moet hebben gepleegd zoals de collega’s van de toeslagen. Niets is minder waar. Deze meneer is ontslagen omdat zijn echtgenote (dus niet hijzelf) bij het doen van aangifte een vergissing heeft gemaakt in 2014-2017 en daarom 1 procent minder inkomstenbelasting heeft betaald dan ze daadwerkelijk was verschuldigd. Hoe kwam de belastingdienst daar dan achter? Heel simpel. De echtgenote zelf diende in 2019 een verbeterverzoek in bij de fiscus. Vrijwillig.
Alle alarmbellen gingen vervolgens af. Binnen een maand werd de directeur door zijn leidinggevenden geschorst, hij werd gekort op zijn salaris en vervolgens ontslagen. Er was sprake van een ernstige integriteitskwestie. In de belastingwet wordt ieder persoon zelfstandig in de heffing betrokken. Dat is lang geleden al ingevoerd vanwege de emancipatie. Ieder voor zich. Dat waren ze allemaal even vergeten bij de fiscus.
Onze overheid is heel driftig bezig om hele beroepsgroepen te dwingen tot integriteit. Via controle op controle op controle van gedrag kun je de integriteit wellicht monitoren, beïnvloeden en verbeteren. Via georganiseerd klikken, oneigenlijk correct gedrag van collega’s en totaal doorgeschoten dapperheid van de leidinggevenden werd hier een belastingdienstmedewerker ontslagen waar een normale vraag bij een bakje koffie had volstaan. Wie is hier nu niet integer?
Gelukkig was de rechter ook verbijsterd: de fiscus heeft de directeur ten onrechte ontslagen. De alarmbellen staan met andere woorden volledig verkeerd afgesteld bij onze belastingdienst. Als ze moeten rinkelen zijn ze stil. Als ze stil zijn moeten ze rinkelen. Dat is op het oog eenvoudig op te lossen: niks doen bij gerinkel en in actie komen bij stilte. Maar daar zal wel nog een flinke cultuuromslag voor nodig zijn. Hoeveel Staatssecretarissen ze ook aanstellen.
